Michał Szafrański: Finansowy Ninja

www.fin.ninja/bonus

www.fin.ninja/kategoryzacja

Ograniczenie kosztów stałych,

Zwiększenie przychodów i ciągłe ich powiększanie (systematycznie)

Pomnażanie pieniędzy

Być najlepszym w tym, co się robi (i co się lubi robić)

TALENTY www.fin.ninja/sf

PYTANIA:

1)        Co powoduje, że nie oszczędzam więcej pieniędzy? – wydatki, niski dochód, nieprzewidziane wydatki, koszty

2)        Pod wpływem jakich czynników wydaję więcej niż planowałam? – ulepszanie życia (poprawa nastroju, statusu społecznego), chęć zmiany, chęć dostosowania np.ubioru do współpracowników

3)        Co sprawia, że nie zarabiam więcej? – brak lepszej posady, brak wykształcenia wyższego, nie wiem w czym jestem dobra, nie mam pomysłu na pracę dodatkową, którą będę lubić i która bd efektywna

4)        Co powstrzymuje mnie przed inwestowaniem? – brak pieniędzy, brak poduszki bezpieczeństwa, niewiedza, ryzyko

NIE MOŻNA MIEĆ WSZYSTKIEGO TU I TERAZ!

Dave Ramsey- ekspert od walki z długami

Motywacja do budowy majątku- dlaczego chcesz oszczędzać?

Doraźne korzyści na rzecz tego co się dla mnie liczy.

Np. Zamiast nowego samochodu, wcześniejsza emerytura.

Zamiast większego mieszkania, kilka na wynajem, które będą stanowiły dodatkowy zarobek.

CO JEST DLA MNIE NAJWAŻNIEJSZE?

1.        Spisz na kartce cele, rzeczy, które chciałbyś zrobić w całym życiu,  marzenia, które od lat chodzą Ci po głowie.

2.        Jak chciałbyś zostać zapamiętany? Jak chciałbyś zostać przedstawiony na pogrzebie przez bliskich?

3.        Na drugą kartkę przepis tylko te cele/marzenia/ plany do realizacji w ciągu 10 lat. (które chciałbyś spełnić? Podejście realne. + Uzasadnienie: dlaczego jest to dla mnie ważne?)

4.        Trzecia kartka: załóż, że zostały Ci 2 lata życia. Jak zmieni się lista Twoich priorytetów? Przepisz tylko te cele/marzenia do realizacji w ciągu 2 lat.

5.        Czwarta kartka: przepis cele/marzenia do realizacji w ciągu 12 miesięcy!

Liczy się realne podejście i to, czy marzenia z czasów szkoły są dla Ciebie nadal aktualne. Czy nadal tego chcesz? Mogłeś się przecież zmienić. Ważne jest również to, czy są to na pewno Twoje marzenia, a nie np. partnera czy rodziców.

Co powoduje, że nie oszczędzam więcej pieniędzy?

Pod wpływem jakich czynników wydaję więcej, niż planowałem?

Co sprawa, że nie zarabiam więcej pieniędzy?

Co powstrzymuje mnie przed inwestowaniem?

Najpierw płać sobie! Najpierw odkładamy, dopiero potem opłacamy rachunki i wydajemy.

Przykładowy zestaw zdrowych zasad:

1.        Będę oszczędzać 50% każdej podwyżki- od dziś do końca pracy zawodowej.

2.        W sposób niezaplanowany wydaję max 50 zł/dziennie (kwoty się nie sumują w ciągu np.tygodnia!)

3.        Dzień/ tydzień na przemyślenie zakupów powyżej 100 zł. (czy rzecz na pewno jest mi potrzebna? Czy chcę ją w swoim wymarzonym domu?)

4.        Płacę 100% podatek od luksusu w przypadku złamania zasady #2 i #3 (gdy ulegniesz pokusie i wydasz na zachcianki 150 zł, kolejne 150 zł musisz odłożyć na konto oszczędnościowe).

5.        Nie zadłużam się i nie kupuję niczego na kredyt (wyjątek:mieszkanie). Jeśli mnie na to nie stać, to tego nie potrzebuję.

6.        Zero kart kredytowych.

7.        W każdą sobotę poświęcam 2h swoim finansom.(spisywanie wydatków, dokształcanie się: książki/internet)

8.        Ostatnia sobota miesiąca- planowanie budżetu na kolejny miesiąc.

9.        Jeśli coś nie jest definitywnym tak, to jest definitywnym nie. (nie zgadzaj się pochopnie na coś, czego w sumie nie chcesz/nie masz ochoty robić)

Kontrakty krótkoterminowe, np.

Nie otwieram poczty/facebooka/ repostuj dopóki nie wykonam najważniejszego dla mnie zadania dzisiejszego dnia.

Zamykam wszystkie aplikacje na komputerze, które rozpraszają podczas pracy.

Pracuję przy biurku w dużym pokoju, bo w łóżku zbyt szybko dopada mnie lenistwo.

Składniki arsenału finansowego:

·          Budżet domowy (zarządzanie, planowanie, weryfikowanie)

·          Poduszka finansowa (oszczędności na czarną godzinę)

·          Plan finansowy (długoterminowy scenariusz postępowania w celu dobrobytu)

·          Kalkulator finansowy (weryfikowanie opłacalności decyzji oraz obietnic doradców finansowych)

·          Podstawowe mechanizmy zwiększające/zmniejszające wartość pieniędzy (procent składany, wpływ inflacji, weryfikacja wartości netto, koszt czasu)

·          Znajomość instrumentów finansowych (konto ROR, konto oszczędnościowe, lokata, karta debetowa, kredyty, fundusze inwestycyjne, debety, akcje, obligacje i inne)

·          Umiejętności miękkie (negocjowanie, komunikatywność, panowanie nad emocjami, powściągliwość, odwaga w podejmowaniu decyzji, zdolność wyjścia poza schemat, asertywność)

BUDŻET DOMOWY

1.        Plan wydatków i zarobków na bieżący miesiąc.

2.        Określenie wysokości oszczędności cząstkowych na nieregularne wydatki (np. na wakacje, kurtkę zimową itp.)

3.        Rozdysponowanie nadwyżek finansowych.

Wydatki nieregularne: prezenty, ubezpieczenie auta, opony, naprawy i przegląd auta, wakacyjne wyjazdy, leczenie, szkolenia, remonty i doposażenie domu, ubrania, weterynarz

Przykład:

Prezenty: 1000

Ubezpieczenie auta: 400

Opony: 250

Przegląd i naprawa:500

Wakacje 1000

Doposażenie domu: 500

Ubrania: 1000

Weterynarz: 200

RAZEM: 4850 zł (czyli co miesiąc po 485 zł)

PLAN OSZCZĘDZANIA: ile na fundusz awaryjny, ile na fundusz wydatków nieregularnych?

MICROSOFT MONEY: www.fin.ninja/money  www.fin.ninja/money1 www.kontomierz.pl

Budżet domowy:

www.fin.ninja/zbd

www.fin.ninja/BDT

Richard Jenkins i modelowa struktura budżetu domowego:

60% stałe zobowiązania

10% inwestycje emerytalne

10% oszczędności krótkoterminowe (wydatki nieregularne)

10 % oszczędności długoterminowe (np. budowanie poduszki finansowej, nowe auto, edukacja)

10% wydatki na zachcianki (na to, by cieszyć się życiem: kino, jedzenie w restauracjach, hobby, wyjazdy)

1864 zł = 60%= 1118,4 stałe wydatki

Po 186,4 na pozostałe

Aplikacja YNAB- You Need a Budget

Procent składany (wyższy od poziomu inflacji o 4%)

Im częściej odsetki będą naliczane, tym lepiej (częstotliwość kapitalizacji odsetek)

Uważaj na opłaty!

Weź pod uwagę: podatek Belki (19% od zysków) i infację.

Procent składany działa na naszą niekorzyść przy kredycie hipotecznym! Dlatego: każda nadpłata kredytu hipotecznego wraca w postaci oszczędności wzmocnionych efektem procentu składanego.

BUDOWANIE PODUSZKI FINANSOWEJ:

1.        Fundusz awaryjny FA (2 tysiące)

2.        Fundusz wydatków nieregularnych FWN (sporadyczne wydatki w ciągu roku: ok. 5 tys.)

3.        Fundusz Bezpieczeństwa FB (6-12 miesięcy życia np.bez pracy: ok. 6-12 tys.)

Poduszka finansowa= FA+FWN+FB (budować w kolejności!)

FA i FWN – na konto oszczędnościowe (ale do FWN musisz mieć comiesięczny dostęp)

FB- na lokatę terminową

4.        Fundusze CELOWE –auto, pralka, mieszkanie, philips, ślub, wakacje (na konto oszczędnościowe)

5.        Nadwyżka finansowa- to co zostanie po wydatkach stałych i odłożonych oszczędnościach

6.        Fundusz emerytalny (250zł/mies.na 4%, a co roku odkładać o 2,5% więcej)

Wartość netto- jedyna miara zamożności

WARTOŚĆ NETTO= UMIEJĘTNOŚĆ ZARABIANIA+ OSZCZĘDZANIA + INWESTOWANIA

Wartość netto= wartość majątku - zobowiązania

Utrzymuj koszty na niskim poziomie!

Wartość czasu: pracować mądrzej, nie więcej

KOSZT CZASU PRACY= PENSJA NA RĘKĘ*12/224dni/8godzin

KOSZT CZASU (wartość każdej godziny w roku)= PENSJA NA RĘKĘ*12/8760h

NEGOCJOWANIE

Negocjować można wszystko (zmniejszenie ceny/ więcej w tej samej cenie- próbuj, ćwicz przed dużymi negocjacjami, np. przy zakupie domu).

Minimalizuj inflację stylu życia: nie traktuj oszczędzania jako wyrzeczenia. Odłożone pieniądze kupują Ci wcześniejszą niezależność finansową.

Niezależność finansowa przed emeryturą.

EMERYTURA

Nie licz na ZUS. ZUS traktuj jako dodatek, nie będziesz w stanie za to wyżyć w wieku 65 lat.

Tajlandia- tańsze koszty życia. Przeprowadzka? J www.fin.ninja/tajlandia

358,57 zł/ mies  na 10% przez 37 lat= 1mln zł !!!!!

Optymalizuj koszty, zwiększaj przychody, buduj poduszkę finansową. Zapomnij o inwestowaniu, dopóki nie zbudujesz poduszki!

Finansowy rozkład jazdy:

1.        Długi: spłać i pozbądź się zobowiązań.

2.        Nie inwestuj zanim nie zbudujesz poduszki finansowej (głupotą jest inwestowanie ostatnich i wszystkich pieniędzy)

3.        Dopóki nie umiesz zarządzać finansami osobistymi, nie zakładaj własnej firmy!!

4.        Optymalizacja podatkowa ma sens, gdy na 100% kontrolujesz finanse.

5.        Ucz się, zdobywaj doświadczenia i rozwijaj inteligencję finansową.

Jak pokierować finansami i życiem, gdy jestem 20latkiem: www.fin.ninja/20lat

Priorytety 30latka www.fin.ninja/30lat

Między 20.a 30.r.życia:

1.        Naucz się angielskiego. Biegle.

2.        Edukuj się i poszerzaj horyzonty. (jeśli coś Cię interesuje, drąż temat aż go zgłębisz; ucz się rzeczy praktycznych- nabywaj umiejętności, które będziesz mógł sprzedawać).

3.        Nie koncentruj się na jednej rzeczy/ dziedzinie. Potem skoncentruj się na byciu najlepszym w tym co robisz.

4.        Wcześnie zacznij pracować i zdobywaj doświadczenie w wielu firmach.

5.        Nie przedłużaj studiów: jeśli nie planujesz kariery naukowej.

6.        Znajdź swojego mistrza. (Szefa, od którego będziesz mógł się dużo nauczyć.

7.        To czas zbierania doświadczeń i otwierania furtek.

Między 30.a 40. Rokiem życia:

1.        Rozwijaj się zawodowo i nie bój się zmieniać specjalizacji.

2.        Nadal ucz się od innych, ale stawaj na własnych nogach. To ten czas, kiedy powinieneś dyktować sobie i innym tempo. Samodzielność.

3.        Rozwijaj swoje pasje (Może mają potencjał dochodowy).

4.        Zdecyduj: praca dla siebie czy dla kogoś.

Między 40.a 50.r. życia:

1.        Opieraj się na swoim doświadczeniu.

2.        Skup się na tym, w czym jesteś najlepszy.

3.        Posiłkuj się pracą innych, młodszych osób.

4.        Bądź mentorem dla innych (nie rywalizuj, bo i tak nie prześcigniesz młodych).

5.        Gromadź i pomnażaj oszczędności.

(W tym wieku: powinieneś mieć już odchowane dzieci, mieć dobre zarobki w pracy, którą lubisz, spłacony kredyt. Złote lata oszczędzania.)

Między 50.a 60.r. życia:

1.        Zapomnij o wiedzy ze szkoły/studiów/pierwszych lat pracy. Wiele jest już nieaktualne.

2.        Zacznij pracować dla młodszych od siebie. Oni lepiej wiedzą co robić.

3.        Wychowuj następców z poszanowaniem ich odmienności.

Po 60 roku życia:

1.        Zajmij się sobą.

2.        Stopniowo wychodź z inwestycji.

3.        Szanuj swój święty spokój: już nic nie musisz, niech teraz inni się starają.

4.        Bądź ostrożny: jako majętny jesteś atrakcyjnym łupem.

DZIAŁAJ, BEZ WZGLĘDU NA WIEK.

www.fin.ninja/lokaty

www.fin.ninja/bonus

www.fin.ninja/konta

Konta oszczędnościowe- promocyjne odsetki dla nowych środków (definicja nowych środków). Zabierz środki przed końcem terminu, wpłać te same z powrotem na nową promocję „nowych środków”.

Lokaty bankowe: od 2-6 miesięcy, monitorować oferty banków kilka dni przed końcem miesiąca/ kwartału. WYŁĄCZYĆ AUTOMATYCZNE ODNAWIANIE LOKATY (odnawiana ma dużo niższe oprocentowanie i nie jest opłacalna), negocjuj stawki oprocentowania

Bankowe promocje: dodatkowy dochód, nie opodatkowany

KONFIGURACJA KONT BANKOWYCH:

Opcja #1 Jedno konto ROR+ konto oszczędnościowe w tym samym banku

Opcja #2 Konto ROR + konto oszczędnościowe w innym banku

Opcja #3 Kilka kont ROR + kilka kont oszczędnościowych + lokaty (dobre przy promocjach bankowych)

PROMOCJE BANKOWE:

Wybieraj te, przy których zyskasz minimalnym wysiłkiem. Uważaj na obowiązkowy czas utrzymania konta i ukryte opłaty. Sprawdź czy jest wymóg przelewania wynagrodzenia? (można wpisywać w tytule „to nie jest WYNAGRODZENIE”) Uważaj na transakcje określonego typu.

Najlepsze promocje: zarabiasz w krótkim czasie 2-3 mies.

To ma być łatwy zarobek, więc jeśli są trudne do spełnienia warunki- odpuść.

ZANIM ZAMKNIESZ KONTO: (zamykaj nieużywane, renament raz na pół roku)

1.        Ściągnij historię transakcji do pliku CSV, XLS, PDF.

2.        Pobierz potwierdzenia kluczowych przelewów w formacie PDF (opłaty za media, czynsz, darowizny)

3.        Przelej pieniądze z likwidowanego konta na rachunek w innym banku.

4.        Sprawdź czy zamknięcie konta nie uniemożliwi Ci wypłaty środków z innego konta (chodzi o lokaty powiązane z kontem).

5.        Zażądaj zaprzestania przetwarzania danych osobowych oraz ich usunięcia.

6.        Zobowiąż bank do niezwłocznej aktualizacji danych w BIK (Biuro Informacji Kredytowej)

www.fin.ninja/wypowiedzenie

www.fin.ninja/zamknij

Ile pieniędzy trzymać w banku? Nie więcej niż 100 tys. Euro w jednym banku (uważaj na multibanki- banki połączone), jeśli chcesz otrzymać 100% gwarancję ewentualnego zwrotu pieniędzy z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (w przypadku upadku banku).

Alior Bank- to też T-Mobile Usługi Bankowe

Bank BGŻ BNP Paribas- to też BGŻ Optima

FM Bank PBP- to też BIZ Bank, Bank SMART

Getin Noble Bank= Getin Bank, Getin Online, Noble Bank

Idea Bank= Lion’s Bank

mBank= Orange Finanse

PKO BP= Inteligo

KANTOR: najlepiej internetowy, potem tradycyjny. Kurs waluty zawsze jest droższy  w banku. W banku naliczają ukrytą opłatę (spread).

www.fin.ninja/walutomat

www.fin.ninja/kantoralior

www.fin.ninja/samcik Maciej Samcik (bloger finansowy i dziennikarz ekonomiczny)

www.fin.ninja/chargeback chargeback- odzyskiwanie płatności kartą (karty VISA i MasterCard)

Kiedy można wystąpić o CHARGEBACK?

·          Przyczyny związane z podejrzeniem oszustwa (posiadacz reklamuje transakcję, w której nie uczestniczył)

·          Związane z błędami w przetwarzaniu

·          Zwrot lub unieważnienie transakcji

·          Nieotrzymanie przez posiadacza karty dóbr/usług za które zapłacił

Jak przeprowadzić reklamację płatności kartą?

Zgłosić reklamację-> Po przyjęciu bank nadaje odpowiedni kod chargeback -> agent kontaktuje się ze sprzedawcą -> 45 dni od reklamacji -> sprzedawca musi się ustosunkować, jeśli nie wykaże dowodów niewinności/ nie odpowie- reklamacja jest uznana.

UBEZPIECZENIA, które trzeba/ warto wykupić

OC w życiu prywatnym z klauzulą najmu – ok. 100zł/rocznie

OC auta (szukać 2 mies wcześniej- są tańsze i do negocjacji)

Ubezpieczenie mieszkania (wartość odtworzeniowa lepsza niż rzeczywista)

Ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą (przy wyjeździe konieczne)

Ubezpieczenie na życie bezterminowe (kończy się ok 80 r.ż, ale wypłacają wtedy premię za dożycie)

Omijaj z daleka:

Ubezpieczenie na dożycie, na życie i dożycie, rentowe

HIGIENA FINANSOWA

- Nie ufaj doradcy finansowemu (on chce zarobić, ty jak najmniej wydać)

- doradca inwestycyjny to zawód licencjonowany, jest ich 539 osób w całej Polsce

- Nie ufaj instytucjom finansowym

- Korzystaj z produktów finansowych, które rozumiesz

- Nie wierz reklamom

- Czytaj ze zrozumieniem wszystkie umowy/ pisma

- Nie spuszczaj oka z karty, uważaj na okienko bankomatu (dodatkowe kamery hakerów)

- strzeż PIN, wpisuj tak, żeby nikt nie widział

- Zapisz w bezpiecznym miejscu wszystkie dane karty

- zdrap z karty kod CVV (do transakcji internerowych), przed zdrapaniem zanotuj cyfry w bezpiecznym miejscu

- zapisz w telefonie numer centrum zastrzegania kart (!!)

- zastrzeż kartę natychmiast gdy nie możesz jej znaleźć

- czytaj wyciągi z kart/kont

- nie klikaj w linki w emailach od banku (rzekomo)

- nie podawaj przez telefon istotnych danych, nie „podpisuj” żadnych umów telefonicznie

- ustaw limity dziennych transakcji (po skradzeniu karty, złodziej nie wypłaci więcej)

- stosuj różne PINy, złożone hasła

- wykonując przelewy porównuj numery kont w smsie z kodem

OSZCZĘDZANIE

10% zarobków -> po 9 latach pracy, rok życia bez pracy

20% zarobków -> 4 lata pracy, 1 rok wakacji

40% zarobków -> 2 lata pracy, 1 rok wakacji

50% zarobków -> 1 rok pracy, 1 rok wakacji

75% zarobków -> 1 rok pracy, 3 lata wakacji!

DOCHÓD= ZAROBKI – WYDATKI (w skali roku)

Koszty życia na racjonalnie niskim poziomie.

Zacznij od:

1)        Zredukuj koszty stałe.

2)        Pozbywaj się drobnych wydatków.

3)        Zwiększaj zarobki.

Zwiększać zarobki, ograniczać koszty, unikać inflacji stylu życia.

Oszczędzanie- duże korzyści:

- napisanie książki

- przekwalifikowanie się (zmiana zawodu)

- przeprowadzka do tańszego miasta/kraju

- dokształcenie się

- praca na drugi etat

- wynegocjowanie podwyżki

- obniżenie kosztów zamieszkania

- ograniczenie kosztów transportu

- redukcja kosztów stałych

- rezygnacja z auta lub zmiana na bardziej ekonomiczny

-wynegocjowanie z pracodawcą częściowej pracy z domu

-przeprowadzka bliżej firmy

- przeanalizowanie kosztów jedzenia

Oszczędzanie- małe korzyści:

- korzystanie z promocji

- biblioteka

- zakupy w secondhandach

- sporadyczne dorabianie

- zakup OC z wyprzedzeniem

- ekonomiczna jazda autem/ jazda ze współpasażerem

PYRRUSOWE ZWYCIĘSTWA (małe korzyści, duży stopień trudności- nie warte zachodu, szczególnie gdy się tego nie lubi):

Jeżdżenie po zakupy do odległych sklepów, oddawanie makulatury/plastiku do skupu, samodzielna produkcja domowej chemii, stacja paliw z tańszym paliwem, ale na końcu miasta

KOSZTY MEDIÓW

Koszt wody- obniżamy

- prysznic zamiast kąpieli (prysznic max 10min, w ciepłej, nie gorącej wodzie)

- mycie zębów: płukanie z kubka (woda zakręcona, nie może lecieć bez potrzeby podczas mycia zębów)

- kibelek: spłukiwać mniejszym przyciskiem (nie całym zbiornikiem)

- zmywarka zamiast zmywania (3x mniejsze zużycie wody)

Koszt prądu -> obniżamy

- koszt czuwania: wyłączyć wszystko oprócz lodówki

- tryb uśpienia- złodziej prądu

- odsuń lodówkę od ściany 8-10cm, usuń lód, ustaw temp.: +7’C (chłodziarka), -18’C (zamrażarka)

- energooszczędne urządzenia i żarówki

Koszty jedzenia -> obniżamy

- nie jeść poza domem

- zero napojów butelkowanych (w tym wody? Kupić filtr i pić z kranu)

- domowe przetwory

- zużywać to co masz w domu

- domowy ogród

Tanie zakupy:

- z listą i nie kupuj nic poza nią (kupuj max na tydzień)

- nie przepłacaj (ustal koszyk produktów i sprawdź, gdzie jest najtaniej)

- nie dogadzaj sobie, nie podejmuj pochopnych decyzji, nie daj się zmanipulować zapachom i opakowaniom (marketing!)

- bądź najedzony (głodny kupisz więcej!)

- weryfikuj promocje (ceny w promocji czasem są wyższe niż cena regularna/ czasem nie naliczają promocji wcale!)

- planuj posiłki na tydzień

www.fin.ninja/przeplacamy

SAMOCHÓD

NOWE Samochody -> nieopłacalne, od razu po wyjeździe z salonu tracą 20-30% wartości.

Najlepsze auta: 2-4 letnie!

www.fin.ninja/ekojazda

OC-> 2mies.wcześniej są tańsze, możesz negocjować stawki

ZNIŻKI w małżeństwie przechodzą z męża na żonę (i odwrotnie)

www.fin.ninja/wakacje

www.fin.ninja/107sposobow     www.fin.ninja/101sposobow

www.fin.ninja/ogrzewanie

TANIE PODRÓŻOWANIE PO ŚWIECIE:

Booking.com (hotele)

Airbnb.com (rezerwacja domów, mieszkań, apartamentów prywatnych)

Skyscanner.pl, kayak.pl (wyszukiwarka lotów i hoteli)

Fly4free.pl (promocje przelotów i pobytów)

KREDYT HIPOTECZNY

Max na 20 lat! (raty malejące bardziej się opłacają)

Nadpłacanie kredytu

Duzy wkład własny min.20-30% (nawet 50%!) (marża kredytu będzie niższa)

Rata kredytu max.30% zarobków netto

Bierz od banku tylko to co musisz, żadnych dodatków

Wysoka zdolność kredytowa= niższa marża

Negocjuj

Nie słuchaj doradców finansowych

BIK-> www.fin.ninja/czyszczenie

www.fin.ninja/mieszkanie

Dlaczego chcesz mieć własne mieszkanie?

Własne mieszkanie- koszt. Mieszkanie na wynajem- dochód

Współczynnik cena do czynszu

Cena zakupu mieszkania 200 000

Roczny czynsz najmu 14 400

Współczynnik = 200 000/ 12 000= 13,88

Współczynnik poniżej 15: bardziej opłaca się kupić,

Pomiędzy 15 a 20: zastanów się nad zasadnością zakupu,

20 a 25 i wyżej: lepiej wynająć niż kupować

JAK POPRAWIĆ ZDOLNOŚĆ KREDYTOWĄ?

1.        Spłać wszystkie pożyczki, zamknij karty kredytowe i debety na kontach.

2.        Przejdź na kilka miesięcy na płatności gotówką (bank sprawdza historie rachunku)

3.        Nie chwal się stylem życia w mediach społecznościowych.

4.        Wybierz raty stałe.

5.        Wnioskuj o kredyt kończący się przed wiekiem emerytalnym.

6.        Zadbaj o jak największe zarobki netto.

Nie chodzi o dostanie jak największej kwoty kredytu, ale o to, by dostać niezbędną kwotę na jak najlepszych warunkach!

WIARYGODNOŚĆ KREDYTOWA:

Zbuduj pozytywną historię kredytową

1.        Uruchom debet w koncie ROR

2.        Załóż kartę kredytową (przed wnioskowaniem o kredyt zamknąć)

3.        Kup dowolny produkt na raty i spłacaj w terminie.

4.        Miej więcej niż jedno zobowiązanie kredytowe (debet, karta kredytowa, raty- udowodnisz, że potrafisz zarządzać wieloma równoległymi zobowiązaniami- o ile będziesz regulować w terminie!)

www.fin.ninja/bik

Zanim złożysz wniosek o kredyt:

12 miesięcy wcześniej= zacznij budować zdolność kredytową, uzbieraj wkład własny

9 mies= sprawdź scoring BIK i pracuj nad jego poprawą

6 mies= Przejdź na płatności gotówką

3 mies= wyczyść profile społecznościowe/ustaw na prywatne

 Złóż wnioski do 3 banków: najszybszego, z najlepszymi warunkami, takiego, w którym masz największe szanse na uzyskanie kredytu.

Negocjuj po otrzymaniu decyzji kredytowych

Oblicz na jak drogie mieszkanie Cię stać!

 Zarabiasz 5000zł/mies na rękę przy oprocentowaniu kredytu 4,05% (marża+wibor 3m)

30% zarobków-> 1500 zł (max wysokość raty), kredyt na 20 lat

- przy 20% wkładzie własnym: 308 075 zł (20%=61 615zł)

- przy 30%: 352 085 (30%= 105 625 zł)

Książka „Sekrety amerykańskich milionerów” Nie pożyczaj na kupno mieszkania więcej niż dwukrotność rocznych dochodów do opodatkowania.

www.fin.ninja/mieszkanie

NEGOCJACJE ZAKUPU MIESZKANIA

1.        Odpowiednie nastawienie: przekonaj się, że zawsze warto negocjować. (Nic nie tracisz, a zyskać możesz wiele)

2.        Rozpoznanie w konkretnej inwestycji: czy cena za 1m2 jest uzależniona od atrakcyjności lokalu, ile kosztuje miejsce parkingowe, czy są piwnice, ile kosztują mieszkania w innych inwestycjach?

3.        Opracuj listę ważnych dla siebie kryteriów wyboru (żebys nie pogubił się w oczekiwaniach i nie kupił pierwszego lepszego)

4.        Tnij koszty i negocjuj wynagrodzenie pośrednika

5.        Opracuj listę kosztów: koszt zakupu, przeróbki, wyposażenie, koszty okołokredytowe, koszty przeprowadzki, ubezpieczenia, podatki, notariusz.

6.        Negocjuj z kilkoma deweloperami/ właścicielami (możesz ćwiczyć negocjacje również z tymi, od których nie chcesz kupić mieszkania).

7.        Negocjuj wszystko, nie tylko cenę (czy w tej cenie dostanę więcej, np.piwnicę, parking, komórki lokatorskie).

8.        Pamiętaj, że negocjujesz z człowiekiem (szacunek, obopólne zadowolenie; nie pytaj o zniżkę zanim jeszcze obejrzysz mieszkanie).

www.fin.ninja/deweloper

ZARABIANIE PIENIĘDZY

Cele:

- zdobywanie doświadczenia w danym obszarze

- poszerzanie wierzy (np.szkolenia finansowane przez pracodawcę)

- podglądanie tych, którzy zajmują się tym dłużej i lepiej

PRACA NA ETACIE – STRATEGICZNE PLANOWANIE KARIERY

Czy wiem po co to robię?

A)        Wiem: wypisz powody na kartce, zaglądaj raz na kwartał i aktualizuj; nie przespij momentu, w którym pora podjąć się nowych wyzwań.

B)        Nie wiem (lub: tylko dla pieniędzy): zapytaj o sens i odpowiedz co mnie pasjonuje/ co daje mi frajdę, może pora zmienić pracę.

OK jest wtedy, gdy wiesz, że jest OKAY, a nie gdy musisz to sobie wmawiać.

Czy za 5 lat chce robić to co teraz? Jeśli tak- rób to nadal. Jeśli nie, to:

Czy za 2 lata chcę robić to co teraz?

Jeśli nie… to zmień pracę. Teraz. Skoro sam nie widzisz w niej przyszłości, to po co czekać?

Czy widzę przyszłość w tej pracy, np. awans, przejście na inne stanowisko? Jakie?

Jeśli nie, to czy pieniądze, które teraz zarabiam, będą dla mnie satysfakcjonujące za 2-5lat?

Jeśli nie- zmień pracę teraz.

BRAKI W EDUKACJI, czego się uczyć, na co zwrócić uwagę:

·          Umiejętność adaptacji (reagowanie na aktualną sytuację i dostosowanie się do niej- nauka poprzez podejmowanie się wyzwań)

·          Praca zespołowa (wykorzystuj naturalne predyspozycje członków zespołu, działaj w roli koordynatora, ucz się motywować innych)

·          Planuj swoją przyszłość (czy  łatwo mnie zastąpić, co z moim stanowiskiem będzie za kilka lat? Jaką unikalną cechę posiadam, dlaczego to ja mam dużo zarabiać?)

·          Obserwuj współpracowników i ich zachowanie (czy chciałbyś mieć kiedyś takich pracowników? Kto się obija, a kto dobrze pracuje? Kto oszukuje? Naucz się ich rozpoznawać, jak ty wypadasz na tle innych?)

·          Rób sobie dobry PR (nie wystarczy dobrze się spisywać, trzeba pokazywać przełożonym swoje rezultaty!)

·          Nie marnuj czasu (stanowisko z nadmiarem wolnego czasu? Zagospodaruj go- poproś o więcej zadań albo spożytkuj podnosząc kwalifikacje- nauka, książki)

·          Negocjuj (jeśli masz sukcesy w pracy- raz w roku walcz o podwyżkę)

·          Nie spoczywaj na laurach (nawet jeśli jesteś zadowolony z pracy, stale szukaj nowej; co najmniej raz na pół roku weź udział w rozmowie kwalifikacyjnej do innej firmy

TEORIA 10 tys.h : Istnieje teoria, że potrzebne jest 10 tys.godzin pracy, nauki i zdobywania doświadczeń, aby zostać ekspertem w danej dziedzinie.

Czy lubię swoją pracę? Czy mnie pasjonuje? Czy jest dla mnie interesująca?

Co trzyma mnie w obecnej firmie?

Czy zarabiam adekwatnie do swoich oczekiwań?

Ile jestem wart na rynku pracy?

Ile powinienem zarabiać?

Dlaczego wybrałam akurat tę kwotę? Dlaczego nie mniej/więcej? Jakich argumentów mogę użyć, by obronić tę kwotę?

Marka osobista= Twój wyróżnik (pomocne przy staraniu się o pracę)

Jak wyglądasz w sieci?

Blog= bądź ekspertem w danej dziedzinie

Rekomendacje

Samodzielne dotarcie do firmy poza procesem rekrutacyjnym (może nie działać w niektórych firmach)

Doświadczenie zawodowe (jak przydasz się w firmie?)

Certyfikaty/ nagrody (nagrody= ponadprzeciętność i ambitność)

Rozpoznawalna marka (blog, występowanie na konferencjach branżowych, publikowanie w tradycyjnych mediach, bycie cytowanym)

Dobry/pozytywny wizerunek (uśmiech, otwartość, wrażenie pewności siebie, umiejętność słuchania, gotowość do rozmowy)

Wykazywanie zainteresowania tym, na czym będzie polegała praca (zadania na nowym stanowisku, zakres oczekiwań, w jaki sposób szef będzie mierzyć efekty)

Zrozumienie sposobu działania firmy i jej potrzeb (co możesz zrobić dla firmy, dlaczego ty?)

Czy wyglądam osobę, która może przebierać w ofertach? Czy warto się o mnie zabijać?

Negocjowanie wynagrodzenia:

Najważniejsza jest firma, nie ty- nie liczy się ile lat pracujesz, ale co wnosisz.

Co możesz zrobić dla firmy? Dlaczego Ty?

Zamiast tworzyć problemy- rozwiązuj je.

Zawsze bądź przygotowany do rozmowy (ile chcesz zarabiać, co chcesz robić, czego nie- jasność oczekiwań, ale nie mów o tym wprost)

Ile zarabiają inni na Twoim stanowisku?

Przypomnij o swoich sukcesach.

Pokaż jak możesz i planujesz osiągnąć jeszcze więcej (plan na siebie na kolejny 1-2lata)

Co zaoferujesz od siebie? Np. Zobowiązanie do pracy w firmie przez określony, dłuższy czas.

Pokazuj na każdym etapie, że jesteś zorganizowany.

Podziękuj za spotkanie/ informację o zakończeniu rekrutacji, nawet jeśli Cię nie przyjmą. (Ważne jak kończysz, bez fochów, profesjonalnie)

Pozytywne podejście: uśmiech, otwarta postawa; w przypadku widocznego zdenerwowania- przeproś, uzasadnij, pokaż, że ci zależy.

Ćwicz negocjacje.

Negocjuj nie tylko pieniądze (benefity pracownicze).

Bądź uczciwy.

Podstawowe pytania do przećwiczenia:

 Dlaczego chce Pani pracować w naszej firmie?

Dlaczego chce Pani zmienić pracę?

Co się Pani nie podoba w obecnej pracy?

Dlaczego uważasz, że należy Ci się podwyżka?

W czym jest Pani dobra? Jakie są Pani najmocniejsze strony?

Jakie są Pani wady?

Ile chciałaby Pani zarabiać?

Co chciałaby Pani robić za 5 lat?

Czy ma Pani jakieś pytania?

Dlaczego powinniśmy Panią zatrudnić?

UMOWY:

- wszystkie ustalenia ustne mają być w umowie

- unikać zapisów o zakazie konkurencji (jeśli ktoś chce ograniczyć  możliwość korzystania z możliwości/wiedzy, która wyróżnia Cię na rynku pracy, powinien za to zapłacić. Np. jeśli obowiązuje cię zapis na dwa lata, to były pracodawca, powinien płacić pełne wynagrodzenie, za cały okres zakazu konkurencji. Ważne, żeby zakaz konkurencji nie obowiązywał, w przypadku zwolnienia przez pracodawcę.) Informacje poufne, są tylko te, które zostały tak oznaczone- zamknięty katalog informacji, który masz chronić. Jeśli pracodawca bd upierał się przy zapisie o zakazie konkurencji, niech poda konkretne firmy, w której nie możesz podjąć pracy w okresie przejściowym po zakończeniu pracy.

GEOARBITRAŻ- wykonywanie pracy w tych rejonach świata, gdzie dobrze płaci się pracownikom, a mieszkanie w miejscu, gdzie koszty są niskie. www.fin.ninja/tajlandia

Czy to co robię, przybliża mnie do realizacji moich celów?

Czy moja praca pomaga mi być szczęśliwym człowiekiem?

Czy robię to, co lubię?

Dochód pasywny:

- napisanie i wydanie własnej książki

- stworzenie serwisu internetowego zarabiającego na reklamach

- stworzenie kursu internetowego

- dochody z praw autorskich, licencji, patentów

- stworzenie własnego biznesu, z odpowiednią kadrą zarządzającą

- dochody z marketingu sieciowego MLM

- afiliacja, zarabianie w programach partnerskich

- odsetki z depozytów bankowych, dywidendy z posiadanych udziałów w firmach

- dochody z funduszy inwestycyjnych

- dochody z wynajmu posiadanych nieruchomości

Idealny scenariusz podatkowy:

1)        W jednej firmie pracujesz na etacie (dzięki czemu pracodawca odprowadzać będzie minimalne składki ZUS)

2)        Dla innej firmy(firm) wykonujesz prace w ramach umowy o dzieło, które stanowić będą większość Twoich zarobków.

Umowa o pracę- najdroższa (podatek)

Umowa o dzieło – okay, ale bez ubezpieczenia, wolnego i chorobowego- uwzględnij to w negocjacjach wynagrodzenia.

(26 dni urlopu, to 5 tygodni dodatkowej pracy, brak kosztów ZUS dla pracodawcy to zyski ok. 1000 zł- można podzielić się zyskami po ½, brak płatnego okresu chorobowego średnio 13 dni rocznie- dodatkowe pieniądze)

W umowie o dzieło możesz wykazać koszty: stawka 50% KUP (dla wynagrodzenia do max.85tys rocznie)

Własna działalność gospodarcza nawet przy prowadzeniu bloga: koszt napisania notki, to koszt uzyskania przychodu.

www.fin.ninja/samozatrudnienie

Zasady dla początkujący przedsiębiorców:

1)        Szybko windykuj (jeśli kontrahent ma opóźnienie- przypomnij o konieczności zapłaty)

2)        Otwórz konta oszczędnościowe pt. VAT i PIT (trzymaj tam środki na opłacenie podatków, na max.oprocentowaniu, przelewaj tylko gdy musisz zapłacić podatek.

3)        Po otrzymaniu każdej płatności za fakturę przelej część na konta oszczędnościowe: 19%kwoty na VAT, 15% na PIT.

4)        Co miesiąc wypłacaj sobie pensję z konta firmowego: w stałej wysokości, odpowiadającej Twojemu domowemu budżetowi.

5)        Planuj niezależnie budżet firmowy i domowy.

6)        Buduj rezerwy finansowe w firmie: tak jak w finansach osobistych, tu też musisz mieć poduszkę finansową na 12-24 mies.funkcjonowania firmy.

Scenariusz optymalizacji podatkowej: OD ETATU DO WŁASNEJ FIRMY

1.        Zbieranie doświadczeń: student pracuje tu i ówdzie, nie zależy mu na etacie, pracodawca nie płaci za niego składek ZUS.

2.        Praca na etacie i umowa o dzieło: po studiach praca na etacie (opłacone składki ZUS) + praca na umowę o dzieło z 50% kosztami uzyskania przychodu; jeśli jest taka możliwość zarabia więcej na umowie o dzieło niż na etacie- minimalizuje wtedy podatku, ale ma podstawowe ubezpieczenie zdrowotne.

3.        Etat+ własna działalność gospodarcza: gdy praca na boku zaczyna być bardziej dochodowa niż etat, przewidujesz poniesienie większych kosztów (zakup sprzętu), wystawiasz faktury -> załóż działalność gospodarczą.

Dzięki etatowi masz opłacone składki ZUS, musisz płacić tylko zdrowotne (288,95 zł w 2016r.). Do 100 tys.rocznie opodatkowanie wg skali podatkowej.

4.        Tylko własna firma: gdy biznes dobrze idzie, rezygnujesz z etatu, przez pierwsze 2 lata ZUS=450zł/mies, później ZUS=1100zł/mies, DG jest płatnikiem VATu.

5.        Podatek liniowy i spółka zo.o.: pow. 200 tys rocznie- przejdź na podatek liniowy w firmie, powołaj spółkę z o.o., która przejmie od działalności gospod. (DG) obsługę sprzedaży dla klientów końcowych. Sp.zo.o. nie jest płatnikiem VAT (od przychodów 150 tys.rocznie); dochody ze sp.zo.o. wypłacane są jako wynagrodzenie członków zarządu (bez ZUS) lub na podstawie umów o dzieło- te dochody zawsze rozliczane są wg skali podatkowej, co pozwala skorzystać z kwoty wolnej od podatku i ulg.

Klienci:

B2B – business to business

B2C- business to customer

Obsługujesz B2C i nie masz kosztów= nie bądź VATowcem.

Obsługujesz B2C i masz koszty= raczej nie bądź VATowcem.

Obsługujesz B2B (firmy) i nie masz kosztów= raczej nie bądź VATowcem.

Obsługujesz B2B i masz koszty= bądź VATowcem

ZŁOTE ZASADY INWESTOWANIA NA GIEŁDZIE (wg.B.Barucha):

·          Nie spekuluj, o ile nie jest to Twoja praca na etat.

·          Strzeż się fryzjerów/ kosmetyczek/ kelnerów- podających darmowe typy inwestycyjne/poufne informacje ze spółek giełdowych.

·          Zanim kupisz akcje, dowiedz się wszystkiego co się da, o firmie, o zarządzie, konkurentach, zarobkach, perspektywach wzrostu.

·          Nie próbuj kupować „na dnie” i sprzedawać „na szczycie”. Nikomu się to nie udaje- z wyjątkiem kłamców.

·          Naucz się szybko akceptować straty. Nie oczekuj, że będziesz mieć rację cały czas. Jeśli popełniłeś błąd, tnij straty jak najszybciej.

·          Nie kupuj zbyt wielu różnych walorów. Lepiej posiadać tylko kilka inwestycji, które możesz monitorować.

·          Regularnie rób przegląd wszystkich inwestycji, aby sprawdzić, czy nie nastąpiły jakieś wydarzenia zmieniające ich perspektywę zysku.

·          Badaj inwestycje pod względem podatkowym, aby sprzedać w momencie największej korzyści.

·          Zawsze trzymaj solidną rezerwę gotówkową. Nigdy nie inwestuj wszystkich środków.

·          Nie próbuj być mistrzem w każdej dziedzinie inwestycji. Trzymaj się pola, które znasz najlepiej.

Książki o inwestowaniu (czytaj w podanej kolejności):

Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym- D. Kahneman

Money. Mistrzowska gra- T.Robbins

Wspomnienia gracza giełdowego – E. Lefevre

Błądząc po Wall Street- B.G. Malkiel

Inteligentny inwestor- B. Graham

Psychologia inwestowania- M.J. Pring

Czarodzieje rynku. Rozmowy z wybitnymi traderami- J. Schwager

Czarny łabędź. O skutkach nieprzewidzianych zdarzeń – N.Taleb

Droga inwestora. Chciwość i strach na rynkach finansowych.- T. Zaleśkiewicz, G. Zalewski

Sztuka spekulacji po latach- Z. Komar

ETF Exchange-Traded Fund

Niska opłata za zarządzanie, wysoka dywersyfikacja

W. Buffet

(w miarę bezpieczne, spore zyski)

Nigdy nie bierz polisy z UFK – ogromne koszty, małe zyski i tak zjadane przez koszty obsługi, trudno się wyplątać (kary)

ILE KOSZTUJĄ CIĘ POSZCZEGÓLNE FORMY INWESTOWANIA?

Poprzez rachunek maklerski:

- podatek Belki 19% od zysków kapitałowych (nie ma w rachunkach IKE/IKZE)

- opłata za zarządzanie 0,15-0,45% rocznie w przypadku ETF notowanych na GPW (brak opłaty przy obrocie akcjami)

- Prowizja 0,19- 0,39 % od każdej transakcji

Koszty inwestowania w funduszach inwestycyjnych

- podatek Belki 19% od zysków kapitałowych przy wyjściu z inwestycji (wcześniej tzw.parasol)

- opłata za zarządzanie 0,5-4% rocznie

- opłata dystrybucyjna 0% przez BossaFund lub SFI

Koszty inwestowania poprzez polisy inwestycyjne z UFK

- podatek Belki 19% od zysków k przy wyjściu z inwestycji (wcześniej „parasol”)

- opłata za zarządzanie dla ubezpieczyciela np. 2-3 % rocznie

- opłata administracyjna dla ubezpieczyciela np. 10 zł od każdej wpłaty

- opłata za zarządzanie dla TFI 0,5-4% rocznie

- opłata dystrybucyjna 0% przez BossaFund lub SFI

(UWAGA: w tym przypadku mogą zostać naliczone dodatkowe opłaty wg.umowy ubezpieczeń)

PODSUMOWANIE:

Nie wchodź w inwestycje, których nie rozumiesz!! Nie inwestuj dopóki masz: długi, większe wydatki niż przychody, nie masz poduszki finansowej! Nie słuchaj doradców. Minimalizuj koszty. Inwestuj pasywnie, szanuj swój święty spokój. Stosuj dywersyfikację, lecz się nie rozpraszaj.